İctimai-Siyasi Sənədlər Arxivində 8 Mart – Beynəlxalq Qadınlar Gününə həsr olunmuş “Azərbaycan qadını dünən və bu gün” adlı tədbir keçirilib

Martın 5-də Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin İctimai-Siyasi Sənədlər Arxivində 8 Mart – Beynəlxalq Qadınlar Gününə həsr olunmuş “Azərbaycan qadını dünən və bu gün” adlı tədbir keçirilib.

Tədbirdən əvvəl qonaqlar Arxivin binasında Ulu Öndər Heydər Əliyevin büstü önünə gül dəstələri qoyub, əziz xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad ediblər.

Daha sonra Arxivin foyesində tədbir iştirakçılarına Arxivdə mühafizə olunan qiymətli sənəd, fotoşəkil və nəşrlərdən ibarət sərgi nümayiş olunub. Arxiv əməkdaşları Nigar Bədəlova, Bəyim İbrahimova, Sevinc Soltanova, Nurlana Muradova və Anar Əsgərov qonaqlara “Nəsillərə örnək qadınlarımız”, “Azərbaycan qadınları arxiv sənədlərində”, “Mehriban Əliyeva – bəşəri dəyərlər simvolu”, “Nadir nəşrlər” adlı stendlərin şərhini verərək, adı Azərbaycan tarixinə qızıl hərflərlə yazılmış Azərbaycan qadınlarından, Ulu Öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu və bu gün Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilən dövlət qadın siyasəti sayəsində müasir Azərbaycan qadınının cəmiyyətdəki yüksək yerindən, Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın ölkənin ictimai-siyasi həyatındakı uğurlu fəaliyyəti, dövlətimiz, dövlətçiliyimiz naminə, Azərbaycan həqiqətlərinin beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırılması istiqamətində gördüyü işlərdən, xeyirxah əməllərdən bəhs ediblər.

Tədbir akt zalında davam edib. Sonra Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin İctimai-Siyasi Sənədlər Arxivinin direktoru Elmira Ələkbərova “Azərbaycan milli mətbuatında qadın məsələsi” mövzusunda məruzə ilə çıxış edərək bildirib ki, XIX əsrin II yarısı-XX əsrin əvvəllərində bir çox ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda da qadınların istismar və zülmdən qurtulması, maariflənməsi, mülki və siyasi, eləcə də iqtisadi, sosial və mədəni hüquqlarının əldə edilməsi uğrunda mübarizə başlanmışdır.

Bu mübarizədə Azərbaycan dövri mətbuatının böyük rol oynadığını qeyd edən  E.Ələkbərova “Şərqi-Rus”, “Molla Nəsrəddin”, “Həyat”, “İrşad”, “Yeni İrşad”, “Tərəqqi” kimi mətbu orqanlarda qadın savadsızlığı, qadın hüquqsuzluğuna qarşı dövrün Cəlil Məmmədquluzadə, Məhəmməd ağa Şahtaxtılı, Əhməd bəy Ağayev, Yusif Vəzir Çəmənzəminli kimi tanınmış ziyalıları ilə yanaşı, maarifpərvər qadınlarının da imzalarının get-gedə artdığını və onlar arasında xüsusilə iki nəfərin –  ilk azərbaycanlı jurnalist qadın Şəfiqə xanım Əfəndizadə və Azərbaycanda ilk qadın mətbu orqanı olan, 1911-1912-ci illərdə nəşr olunmuş “İşıq” qəzetinin redaktoru Xədicə xanım Əlibəyovanın seçildiyini vurğulayıb, onların həyat və yaradıcılığından geniş bəhs edib.

E.Ələkbərova bildirib ki, “İşıq” qəzetinin nəşri Azərbaycan mətbuatında qadın məsələsində ən əlamətdar hadisə idi və dövrün ziyalı xanımlarını öz ətrafında birləşdirməklə, qadın azadlığı tərəfdarlarının və qadınların özlərinin artıq ciddi bir ictimai gücə çevrildiyini göstərirdi.

“İşıq”la yola qədəm qoyan Azərbaycan qadın mətbuatının sonradan digər mətbu orqanlarla, xüsusən “Şərq qadını”, 1938-ci ildən etibarən isə “Azərbaycan qadını” jurnalı ilə yoluna davam etməsini vurğulayan E.Ələkbərova qeyd edib ki, bugünkü tarixşünaslığımız Azərbaycan qadınının mübarizə tarixinin öyrənilməsinə geniş yer ayırır və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin İctimai-Siyasi Sənədlər Arxivi də bu istiqamətdə bir çox işlərə imza atmışdır: 2017-ci ildə Şəfiqə xanım Əfəndizadənin “Seçilmiş əsərləri”, 2020-ci ildə “İşıq” qəzetinin tam mətni transliterasiya olunaraq müasir əlifbada, izahlar, qeydlər və lüğətlə nəşr edilmişdir. Arxivin Azərbaycan qadınının mübarizəsinə həsr olunmuş növbəti layihəsi isə üç cilddən ibarət olan “1903-1920-ci illər Azərbaycan milli mətbuatında qadın məsələsi” adlı topludur. Toplunun 1903-1913-cü illərdə nəşr olunmuş məqalələri ehtiva edən birinci cildi 2024-cü ildə nəşr olunmuşdur, növbəti 2 cild də tezliklə nəşr olunub ictimaiyyətə təqdim ediləcək.

Otuz ilə yaxın davam edən Ermənistan işğalına 2020-ci ildə 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsində son qoyaraq Vətən torpaqlarını əsarətdən xilas edən Azərbaycan oğullarını böyüdüb ərsəyə gətirmiş anaların hər birinin ən böyük sevgiyə, alqışa layiq olduğunu vurğulayan E.Ələkbərova çıxışını Ali Baş Komandan İlham Əliyevin fikirlərilə tamamlayıb: “Fədakar analarımız, yüz illər əvvəl olduğu kimi, vətəni ana qədər əziz və müqəddəs bilən, qəlbləri doğma yurda sevgi ilə dolu, ənənələrimizə sadiq, saf əqidəli övladlar yetişdirirlər. Haqq işi uğrunda apardığımız Vətən müharibəsində xalqımıza parlaq qələbə sevinci yaşadan gənclərimizin unudulmaz rəşadəti bunun aydın təzahürüdür”.

Daha sonra Milli Məclisin deputatı, siyasi elmlər doktoru, professor Hicran Hüseynovanın, yazıçı-publisist, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Şərəf Cəlillinin və Arxivin “Nəşrlərin mühafizəsi və uçotu” bölməsinin müdiri Ülkər Həmidovanın məruzələri dinlənilib.

Tədbirin sonunda 8 Mart – Beynəlxalq Qadınlar Gününə həsr olunmuş videoçarx nümayiş etdirilib.